نقش مهم خواص در نحوه تصمیم گیری رهبر جامعه اسلامی با نگاهی به نمونه تاریخی

مذاکرات هسته ای میان ایران و کشورهای 1+5 در حالی هفته گذشته با صدور بیانیه ای به پایان رسید که طی ماه های گذشته رهبری معظم انقلاب موضع گیری های مختلفی را نسبت به مذاکرات هسته ای داشته و مطالب مختلفی را بیان نمودند.

در این نوشته برآنیم تا به نقش مهم خواص اثر گذار در نحوه تصمیم گیری رهبر جامعه اسلامی در بزنگاه ها با نگاه به یک نمونه تاریخی اشاره نماییم.

با نگاهی اجمالی به تاریخ صدر اسلام و بویژه غزوات پیامبر (ص) میتوان دریافت که تا چه میزان موضع گیری ها و صحبت های خواص اثرگذار جامعه می تواند در روند حرکتی جامعه اسلامی و همچنین در نحوه تصمیم گیری رهبری جامعه اسلامی تاثیر داشته باشد.

جلال الدین فارسی در جلد دوم کتاب پیامبری و حکومت ...با اشاره به این واقعه تاریخی می نویسد : در جریان غزوه احزاب که جمعی از طوایف به همراهی مشرکان در جنگ با مسلمین آمده بودند فشار بیش از حدی به مسلمانان وارد و عرصه بر آنها تنگ شده بود.

شرایط سخت محاصره بقدری بود که پیامبر ناچار به قبول مذاکره با بعضی از طوایف یهودی حاضر در جنگ شدند. در جریان مذاکراتی که حضرت با یهودیان داشتند نقش خواص امت اسلامی در تغییرات نتایج مذاکرات محسوس بوده است.

پیامبر (ص) با توجه به شرایط سخت مسلمین در این دوره زمانی، در مذاکرات پیشنهاد بذل یک سوم از محصول خرمای نخلستان های مدینه را در قبال خروج یهودیان از جنگ می دهند. یهودیان که تا پیش از این جهت خرید خرمای مدینه می بایست مدتها در انتظار می ماندند از این پیشنهاد رسول خدا بسیار شگفت زده شده و قبول کردند .

حضرت جهت تثبیت این موضوع به یکی از حاضرین دستور می دهند تا متن مورد توافق را مکتوب کند تا به امضای طرفین برسد.

در هنگام نگارش متن، سعد بن معاذ انصاری از یاران امین پیامبر (ص) از امتیازاتی که حضرت حاضر شده بودند به دشمن در قبال خروج از جنگ بدهند مطلع می شود.

سعد نزد پیامبر آمده و عرض می کند : یارسول الله ؛ اگر این تصمیم ، تصمیم خدا و رسول است ما حرفی نداریم ، اما اگر تدبیریست که بر اساس شرایط مسلمین گرفته شده است قابل تامل هست؟

حضرت به او اجازه صحبت می  دهند و او اینگونه ادامه می دهد: یا رسول الله ؛ ما در دوران جاهلیت نیز به این یهودیان اجازه استفاده از نخلستان ها و حتی خرید خرمای مدینه را نمی دادیم اکنون که خداوند به واسطه تو عزتی بسیار بیشتر به ما داده چگونه امتیاز به آنها بدهیم . بدانید که ما هرگز شما را تنها نخواهیم گذاشت و تا آخرین قطره خون خود  مقاومت نموده و می ایستیم.

پیامبر بعد از شنیدن سخنان سعد و به واسطه اطمینان از شرایط خواص مسلمین در این شرایط دستور میدهند کاغذ نوشته شده را پاره کنند و روبه یهودیان می فرمایند: بروید و بدانید که شمشیر میان ما و شما حکم خواهد کرد.

فارغ از نکات روایی موجود در موضوع بالا در زمینه نحوه برخورد رسول خدا با دشمنان و اصحاب مانند یا ینطق عن الهوی بودن رسول خدا وشبهاتی از این دست ، در این متن به چند نکته از رفتار خواص اثرگزار جبهه حق در ایجاد شرایط مناسب جهت تصمیم گیری احسن امام جامعه اشاره کنیم . در این موضوع رفتار سعد از چند نکته مهم برخوردار بوده است.

1-    نوع سوال و ادبیات خواص در قبال تصمیم اولیه امام امت اسلامی:

سعد با پرسش این سوال که "اگر این تصمیم ، تصمیم خدا و رسول است ما حرفی نداریم ، اما اگر تدبیریست که بر اساس شرایط مسلمین گرفته شده است قابل تامل هست؟" نشان می دهد در قبال تصمیم ولی امت اسلامی خاضع و تابع است.

2-    بصیرت و فهم صحیح خواص از شرایط حساس

نحوه گفتگوی سعد نشان از عمق فهم و بصیرت و تحلیل صحیح وی از شرایط حساس امت اسلامی دارد. به گونه ای که متوجه می شود رهبر امت اسلامی در چه شرایط حساسی و با وجود چه مصالحی در حال تصمیم گیری بوده است.

3-    اثر گذاری بموقع خواص در بزنگاه های حساس

سخنان سعد آنچنان تاثیری در روند مذاکرات داشت حضرت از دادن امتیاز منصرف شوند. سعد دقیقا در زمانیکه متوجه می شود رهبری جامعه اسلامی به جلوگیری از فشار بیشتر به مسلمین حاضر است امتیازاتی به دشمن بدهد با حضور خود و ایفای نقش صحیح باعث ایجاد اطمینان و آرامشی مضاعف در پیامبر و همچنین تسهیل شرایط تصمیم گیری در این بزنگاه حساس می شود.

با نگاهی عمیق با تاریخ صدر اسلام نمونه های مشابهی از حضور سعد ها سلمانها و ابوذر ها خواهیم یافت.

با مقایسه تاریخ صدر اسلام و تاریخ انقلاب درخواهیم یافت که در برخی بزنگاه های تاریخی که جمهوری اسلامی به واسطه کفار و مشرکین در محاصره سخت قرار داشته و دارد بیش از پیش نقش سعد بن معاذ ها در قبال رهبرامت اسلامی احساس می شود . افرادی که با حضور خود مایه دلگرمی و آرامش امام امت شده و شرایط را برای اتخاذ تصمیم اصلی آماده نمایند.

شاید بتوان از روند پذیرش قطعنامه 598 ، عملیات مرصاد و بیانات امام خمینی (ره) در آن دوران را به عنوان یک نمونه تاریخی در دوران انقلاب به عنوان یکی از اصلی ترین بزنگاه های تاریخی یاد کرد .

در کتاب راز قطعنامه 598 به قلم کامران غظنفری آمده است :« همه ی مسئولینی که آن زمان اتّکای امام برای پیشبرد امر جنگ به آنها بود و امین امام محسوب می شدند، دست ها را به علامت تسلیم بالا می برند. خب امام چه کار می توانست بکند.  وقتی مسئولین اقتصادی و سیاسی و نظامی کشور، همه دست ها را به علامت تسلیم بالا برده اند، دیگر امام با اتّکا به چه کسی می خواهد جنگ را پیش ببرد؟ اینجاست که امام مجبور می شود قطعنامه را بپذیرد.»

به عقیده نگارنده لازم است با توجه به آنچه گذشت و با نگاهی به مواضع حکیمانه رهبری عزیز انقلاب در طول 18 ماهه مذاکرات هسته ای  و مواردی از این دست در گذشته و آینده ، خواص اثرگذار جامعه به نقش سعدگونه خود را عمل نموده و رهبری جامعه اسلامی در تصمیم گیری مهم همراهی صحیح نمایند.

نگارنده چند کلیدواژه از امامین انقلاب را محور نگارش متن فوق قرار داده است : 1- ولایت فقیه همان ولایت رسول الله است. 2- عوام و خواص 3- بصیرت و تحلیل دقیق شرایط 4- مذاکرات 5- تاریخ اسلام 6- تاریخ انقلاب